Precies twee jaar geleden reed ik van mijn werk in Hilversum naar huis. Ik weet nog dat ik in de file stond. Mijn auto schoof elke vijf minuten een paar centimeter op. Ik pakte mijn telefoon en belde mijn baas en vroeg vrij voor drie weken. Vakantie zonder op vakantie te gaan. Hij vroeg waarom en wanneer. Ik zei waarom en graag nu.
Het was september 2015. Bij het Rode Kruis hadden ze 1000 nieuwe vrijwilligers nodig om te helpen om de vluchtelingenstroom het hoofd te bieden. Zoals iedereen had ik het nieuws gezien van mensen in rubberbootjes en dat kleine jongetje dat doodlag op het strand. Voor het eerst in mijn leven had ik het gevoel dat ik nu wat moest doen. Dat dit mijn wereldoorlog was, mijn tijd om onderduikers te verstoppen, mijn moment om distributiekantoren te overvallen…offe…nou ja zoiets.
Het werd iets minder spectaculair maar niettemin indrukwekkend. Ik ging Nederlandse les geven in de noodopvang voor vluchtelingen.
Dat heeft mijn wereldbeeld en focus veranderd. Het bleef niet alleen bij lesgeven. Het werd een grote verbondenheid met een grote groep mensen uit een vreemd ander werelddeel.
Als vervolg daarop heb ik sinds een half jaar samen met iemand anders een taalcafé in Amersfoort (de Taalkamer). Elke woensdag oefenen we spreektaal. We oefenen het Nederlands wat je gebruikt als je met de dokter moet praten, de weg moet vragen of de humus in de supermarkt zoekt.
Iedere woensdag zie ik mensen die tegen hun zin vreemdeling zijn geworden. Ze worstelen met de taal, hun verleden, met angstige gedachten aan familie daar, hun toekomst en met de complexe Nederlandse regelgeving. En dat doen ze over het algemeen bescheiden. Ze proberen niet te klagen, niet op te vallen, niet ondankbaar over te komen en niet dom te lijken. Ik ervaar ontroering als ik naar hen kijk. Alsof ik naar mijn kinderen kijk. Die soms onbegrijpelijke stappen zetten maar zo moedig doorgaan.
Sinds ik me ben gaan verdiepen in het inburgeringstraject ben ik bij regelmaat somber over de kansen die deze mensen krijgen om in Nederland een toekomst op te bouwen en een volwaardig lid van de samenleving te worden. Er hangt een ijzige wind voor vluchtelingen, een kille sfeer van voorwaardelijkheid. Er wordt bijna vanuit gegaan dat mensen zich niet willen aanpassen totdat ze hebben aangetoond dat het tegendeel waar is. Maar de waarheid is dat het voor de meeste mensen heel moeilijk is om het vereiste taalniveau te bereiken binnen de gestelde drie jaar. De waarheid is dat alle regelgeving rond financiën en wonen erg gecompliceerd is, sowieso maar zeker wanneer je de taal nog niet onder de knie hebt. De waarheid is dat veel mensen aan onze eisen ten onder gaan. Niet omdat ze niet willen maar omdat de eisen te hoog zijn.
Soms heb ik het gevoel dat ik in gevecht ben met de geest van deze tijd. Ik begrijp werkelijk niet dat er niet meer geld en positieve aandacht uit gaat om de toekomst van statushouders te verbeteren. Als je iets van de gebrekkige inburgering van onze van oorsprong Marokkaanse medelanders hebt kunnen leren is het toch wel dat je mensen niet het gevoel moet geven dat ze er voorwaardelijk bij horen. Geef mensen kansen waardoor ze een gevoel van eigenwaarde kunnen opbouwen. Dan heb je iets te verliezen waardoor je het juist wilt behouden.
In onze Taalkamer willen we in het klein een samenleving zijn waarin mensen kunnen floreren. Belangrijker nog dan taal proberen we de mensen een gevoel van welkom, eigenwaarde en veiligheid mee te geven.
Want inburgeren doe je niet door het juiste papiertje binnen de gestelde tijd te halen. Ja op papier hoor je er dan bij. Maar je bent pas ingeburgerd als je er ook met je hart bij hoort. Als anderen jou het gevoel geven dat je welkom bent en dat we verder samen op gaan trekken om dit land leefbaar te houden. Geloof in elkaars goede afloop. Laat mensen iets te verliezen hebben.
Vorige week waren de koning en koningin in Amersfoort op bezoek. Eén van onze deelnemers was gaan kijken en stuurde enthousiast foto’s via de groepsapp. Vergezeld van de tekst: Ik ben 47 jaar oud en ik heb in mijn hele leven geen burgermester, president of koning gezien. Vandaag zag ik de koning en koningin. Zij lachten en gaven iedereen een hand. Ik vind Nederland een vrij land en ik hoop dat iedereen aan de regels van dit land houdt. En de belangrijkste is veiligheid. Daarom houd ik van Nederland.